شناخت ترجمه به مثابه نهاد اجتماعی

برای رسیدن به درك جامعه‌شناسانه از پدیده ترجمه در ایران ما مستلزم بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی و اجتماعی پدیده ترجمه هستیم. مسلما منظور من از تحلیل ترجمه توجه به وجوه متنی آن نیست بلكه بیشتر بستر و بافت اجتماعی و سیاسی‌ای كه ترجمه در آن تولید، مصرف و معنا می‌شود موردنظر است. در این یادداشت سعی خواهم كرد كه توضیح دهم، ترجمه به مثابه یك نهاد اجتماعی، چه ویژگی‌هایی دارد و اینكه چرا باید به مطالعه آن پرداخت. همچنین در همین ابتدا لا‌زم است كه بین دو موضوع تفكیك قائل شوم؛ ترجمه برای علوم اجتماعی و ترجمه از دیدگاه علوم اجتماعی. هدف من در این متن بیشتر، همانطور كه گفتم توجه به ترجمه از دیدگاه علوم اجتماعی است. البته تبیین مبانی نظری ترجمه از دیدگاه علوم اجتماعی موضوع گسترده‌ای است كه نمی‌توان آن را در این مختصر توضیح داد. علا‌وه بر این تلا‌ش من معطوف به ترجمه در متن اجتماعی جامعه ایران است نه تبیین كلی ترجمه از منظر علوم اجتماعی. به عنوان آخرین نكته مقدماتی لا‌زم است بگویم كه این متن ابتدا در یك گفت‌وگوی تلفنی بین اینجانب و گزارشگر انجمن جامعه‌شناسی ایران شكل گرفت و سپس گفت‌وگوی مذكور به‌صورت متن حاضر آماده شد. از این‌رو طبعا از پراكندگی مقتضای گفت‌وگو بیشتر متاثر است تا انسجام مقاله تالیفی.